Για τί πράγμα μιλάμε όταν μιλάμε για σύγχρονες μεθόδους διδασκαλίας; Και όταν μιλάμε για σύγχρονες μεθόδους διδασκαλίας, μήπως μιλάμε για σύγχρονα μέσα διδασκαλίας; Υπάρχει διαφορά ανάμεσα στα μέσα διδασκαλίας και τις μεθόδους διδασκαλίας; Και αν αναγνωρίσουμε αυτή τη διαφορά ανάμεσα στα δύο, τότε δεν πρέπει παράλληλα να διερωτηθούμε εάν τα τα σύγχρονα μέσα διδασκαλίας κάνουν αυτόματα και τις μεθόδους μας σύγχρονες;
Τα σύγχρονα μέσα διδασκαλίας δεν είναι ταυτόσημα με τις σύγχρονες μεθόδους διδασκαλίας, ούτε κάνουν αυτόματα και τις μεθόδους μας σύγχρονες (η μη σύγχρονες, εν προκειμένω). Τα μέσα διδασκαλίας είναι τα εργαλεία τα οποία έχουμε στη διάθεσή μας για να αξιοποιούμε και να (μετα)χειριζόμαστε, τόσο οι εκπαιδευτικοί όσο και οι μαθητές, το διαθέσιμο υλικό που έχουμε στα χέρια μας όπως και τα μέσα μέσω των οποίων αυτό το υλικό μπορεί να γίνεται διαθέσιμο στους δέκτες του. Ταυτόχρονα, όταν μιλάμε για σύγχρονα εργαλεία συνήθως μιλάμε για τεχνολογικά εργαλεία: την ένταξη και χρήση στο μάθημα ηλεκτρονικών συσκευών, διαδραστικού πίνακα και λογισμικών, εκπαιδευτικών εφαρμογών ή ηλεκτρονικών βιβλίων.
Νομίζω κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει την αναγκαιότητα και χρησιμότητα των τεχνολογικών μέσων στη διδακτική πρακτική. Τα τεχνολογικά μέσα προσφέρουν ευκαιρίες ευελιξίας στην αξιοποίηση του διδακτικού υλικού και εμπλουτισμού των μαθημάτων, έτσι ώστε αυτά να γίνονται πιο εύκολα κατανοητά και ενδιαφέροντα για τους σύγχρονους μαθητές. Ταυτόχρονα, ο ψηφιακός γραμματισμός των παιδιών είναι ακόμη ένα κομμάτι στο οποίο οι εκπαιδευτικοί έχουν σημαντικό ρόλο να διαδραματίσουν. Αν σκοπός μας είναι να εφοδιάσουμε τα παιδιά με τις απαραίτητες γνώσεις και δεξιότητες για να έχουν ένα λειτουργικό και σημαντικό ρόλο στον κόσμο μας, τότε οι ψηφιακές δεξιότητες είναι ένα αναπόσπαστο κομμάτι του κόσμου αυτού.
Τα σύγχρονα μέσα διδασκαλίας δεν είναι ταυτόσημα με τις σύγχρονες μεθόδους διδασκαλίας, ούτε κάνουν αυτόματα και τις μεθόδους μας σύγχρονες.
Επιστρέφουμε τότε στο αρχικό ερώτημα: για τί πράγμα μιλάμε όταν μιλάμε για σύγχρονες μεθόδους διδασκαλίας, αν τα σύγχρονα μέσα δεν είναι ταυτόσημα με αυτές; Οι μέθοδοι διδασκαλίας μας αφορούν στρατηγικές και τεχνικές διδασκαλίας—με λίγα λόγια, αφορούν τον τρόπο με τον οποίο διδάσκουμε, συμπεριλαμβανομένου και του τρόπου με τον οποίο αξιοποιούμε τα σύγχρονα μέσα διδασκαλίας. Αν, για παράδειγμα, τα σύγχρονα μέσα μετατρέπονται σε μέσα με τα οποία οι μαθητές λειτουργούν απλώς ως παθητικοί δέκτες του υλικού στο οποίο εκτίθενται, οι μέθοδοί μας κάθε άλλο παρά σύγχρονες είναι. Στο μυαλό μου έχω, μεταξύ άλλων, τη χρήση διαδραστικού πίνακα ως ένα ταμπλώ στο οποίο παρουσιάζονται πληροφορίες, σε ένα περιβάλλον στο οποίο κυριαρχεί ο μονολόγος και στο οποίο ο μαθητής δεν ξέρει ούτε τι να κάνει με αυτές τις πληροφορίες ούτε του επιτρέπεται να κάνει και κάτι με αυτές. Σε αυτή την περίπτωση, καταργείται και η χρησιμότητα των ίδιων των τεχνολογικών και άλλοτε σύγχρονων μέσων διδασκαλίας. Πράγματι, οι σύγχρονες μέθοδοι διδασκαλίας κάποιες φορες απαιτούν και τη στροφή μακριά από τα σύγχρονα (τεχνολογικά) μέσα διδασκαλίας, την εξερεύνηση με το βλέμμα μακριά από λογισμικά και εφαρμογές, το χρόνο για στοχασμό και κριτική σκέψη, την επίλυση προβλημάτων μέσω του πειραματισμού και του σφάλματος, τη συζήτηση και το διάλογο.
Αν η διδασκαλία μας είναι δασκαλοκεντρική, αν λειτουργούμε ως αυθεντίες και όχι ως ενορχηστρωτές στη διαδικασία μάθησης, αν πνίγουμε κάθε περιθώριο πρωτοβουλίας, αυτενέργειας, εξερεύνησης και κριτικής σκέψης στους μαθητές μας, αν στόχος μας είναι η αποστήθιση κανόνων και η μηχανική επίλυση ασκήσεων και όχι η ουσιαστική εκμάθηση περιεχομένου και η ανάπτυξη δεξιοτήτων, τότε όχι μόνο οι μέθοδοί μας δεν είναι σύγχρονες αλλά ούτε και οι πολίτες στη δημιουργία των οποίων συμβάλλουμε.
Καλό είναι, τότε, να είμαστε ξεκάθαροι για το τί πράγμα μιλάμε όταν μιλάμε για σύγχρονες μεθόδους διδασκαλίας. Οι σύγχρονες μέθοδοι διδασκαλίας δεν είναι τα σύγχρονα μέσα που χρησιμοποιούμε αλλά ούτε και η απουσία αυτών. Οι σύγχρονες μέθοδοι διδασκαλίας είναι ο τρόπος με τον οποίο φτάνουμε και συμβάλλουμε στη δημιουργία πολιτών εφοδιασμένων με ουσιασική γνώση και αγάπη για τη γνώση, με ικανότητα επίλυσης προβλημάτων και κριτικής σκέψης, διαλόγου και εξερεύνησης. Αυτό απαιτεί ο σύγχρονος κόσμος και από αυτό θα κριθεί και το αν οι μέθοδοί μας είναι πραγματικά σύγχρονες.
By Maria Nicolaou
EL 
EN